Ο λαός μας πολύ σοφά, λέει την φράση: «Μία εικόνα χίλιες λέξεις». Ο δε άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, λέει ότι· «οι Εικόνες είναι τα βιβλία των αγραμμάτων».
Σε μια εποχή που ο Άμβωνας των Ναών σιωπούσε και η έλλειψη των ιεροκηρύκων ήταν μεγάλη, οι αγιογράφοι, πέρασαν, τον λόγο του Ευαγγελίου και την ζωή των Αγίων στις καρδιές των πιστών, με τις τοιχογραφίες και τις φορητές Εικόνες.
Όταν μπήκατε στον Ναό ασπαστήκατε με ευλάβεια την Εικόνα της Γεννήσεως του Κυρίου μας. Την προσέξατε όμως; Προβληματιστήκατε ως προς το τί παριστάνει και ποιό είναι το μήνυμά της;
Ευκαιρία είναι, λοιπόν, να εμβαθύνουμε ερμηνεύοντάς την, θεολογικά.
Η Εικόνα της Γεννήσεως του Χριστού, παριστάνει όλα όσα έγραψαν οι θεολόγοι, σε αναρίθμητους τόμους βιβλίων, για το γεγονός της ενανθρωπήσεως του Χριστού.
Στο κέντρο της εικόνας βρίσκεται η φάτνη μέσα σε ένα μαύρο και σκοτεινό τριγωνικό σπήλαιο. Τό Ευαγγέλιο, όπως είναι γνωστό, δεν λέει τίποτα για σπήλαιο, μας πληροφορεί όμως γι' αυτό η αρχαία Παράδοση.
Ο άγιος Ιουστίνος, ο φιλόσοφος και μάρτυρας λέει: «Μην έχοντας ο Ιωσήφ που να κατοικήσει σ᾽ εκείνη την πόλη, εγκαταστάθηκε σε μια σπηλιά όχι πολύ μακριά από την Βηθλεέμ». Τό σκοτεινό χρώμα του σπηλαίου δεν μπαίνει τυχαία εκεί. Δείχνει την σκοτεινιά του προχριστιανικού κόσμου, μέσα στον οποίο λάμπει το κατάλευκο σπαργανωμένο Βρέφος, που τον φωτίζει.
Μέσα στην φάτνη είναι ξαπλωμένο το «Γεννηθέν Παιδίον», τυλιγμένο σε λευκά σπάργανα. Αυτό είναι και το κέντρο της Εικόνας προς το Οποίο γονατίζουν τά πάντα.Τό Παιδί που είναι ξαπλωμένο στην Φάτνη, είναι ο « Αναπεσών» της προφητείας. (Γεν. μθ' 9) Είναι ο ίδιος ο Θεός που φανερώθηκε σ᾽ εκείνους που κάθονταν «στο σκοτάδι και στην σκιά του θανάτου», της αμαρτίας. (Λουκ. α´, 79)
Η γέννηση του Χριστού μέσα σε σπήλαιο, μας λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, μοιάζει με το πνευματικό φως πού έλαμψε μέσα στα σκοτάδια του θανάτου, που τύλιγαν το ανθρώπινο γένος.
Πίσω από την φάτνη βρίσκονται δύο ζώα, ένα βόδι και ένα γαϊδουράκι. Η θέση τους στο κέντρο της Εικόνας δείχνει την σπουδαιότητα πού δίνει η Εκκλησία μας σ᾽ αυτήν την λεπτομέρεια. Χωρίς αμφιβολία, το να υπάρχουν εκεί τα δύο αυτά ζώα εξηγείται από μια πρακτική ανάγκη: η Παναγία ταξίδεψε καθισμένη πάνω σ᾽ ένα γαϊδουράκι, και το βόδι το πήρε ο Ιωσήφ να το πουλήσει για να βγάλει τα έξοδα του ταξιδιού.
Αυτή όμως ή πρακτική ανάγκη δεν είναι αρκετή να εξηγήσει την παρουσία των ζώων, τόσο κοντά στον Λυτρωτή. Την εξηγεί όμως η προφητεία του προφήτη Ησαΐα: «Γνωρίζει το βόδι τον ιδιοκτήτη του και ο όνος την φάτνη του κυρίου του. Ο Ισραηλιτικός λαός όμως δεν τον γνωρίζει, και ο λαός δεν τον καταλαβαίνει». (Ησ. α´, 3)
Επίσης, η παράσταση των ζώων κοντά στην Φάτνη του Χριστού, θυμίζει και την προφητεία του προφήτη Αββακούμ: «Θα γνωριστείς ανάμεσα σε δύο ζώα». (Αββακ. γ´, 2)
Ο Θεός κατεβαίνοντας στην γη και έχοντας γίνει άνθρωπος, δεν βρήκε θέση ανάμεσα στους ανθρώπους, γιατί αυτοί δεν τον δέχτηκαν. Τον φιλοξένησε το Σπήλαιο και η Φάτνη, που ανήκουν στα ζώα.
Στο κέντρο της εικόνας, μαζί με τον Χριστό βρίσκεται και η Μητέρα Του η Παναγία, ξαπλωμένη κοντά στο Παιδί της πάνω σ᾽ ένα στρωσίδι, όπως συνηθίζεται στην Ανατολή. Η παρουσία της εκεί δείχνει πως στο σχέδιο του Θεού για την σωτηρία του ανθρώπου, συμμετέχει και το ανθρώπινο γένος.
Η Θεοτόκος Μαρία είναι η καινούργια Εύα. Όπως η πρώτη Εύα έγινε μητέρα των προχριστιανικών ανθρώπων, έτσι η νέα Εύα, η Παναγία, έγινε μητέρα της νέας ανθρωπότητας, με την διαφορά ότι, η πρώτη μέσα στον Παράδεισο παρασύρθηκε από τα λόγια του φιδιού, ενώ η δεύτερη υπάκουσε στον χαιρετισμό του Αρχαγγέλου.
Για να τονισθεί η συμμετοχή της Παναγίας στην σωτηρία μας, η Εικόνα την παρουσιάζει με μεγάλες διαστάσεις. Σε πολλές Εικόνες είναι η πιο μεγάλη από όλα τα άλλα πρόσωπα.
Στο επάνω μέρος της Εικόνας, από τα δεξιά, είναι ο χορός των Αγγέλων. Οι Άγγελοι έχουν μια διπλή υπηρεσία: δοξολογούν τον Θεό και φέρνουν καλές αγγελίες («ευαγγέλια») στους ανθρώπους. Στην Εικόνα εκφράζεται αυτή η διπλή υπηρεσία τους, παριστάνοντας ένα τμήμα των Αγγέλων προς τα πάνω, προς τον Θεό, και ένα άλλο προς τα κάτω, προς τους ανθρώπους.
Οι άνθρωποι αυτοί, είναι οι ποιμένες, οι οποίοι επειδή έχουν καθαρή καρδιά μπορούν να επικοινωνούν με τον κόσμο του ουρανού, και γίνονται οι πρώτοι μάρτυρες του θαύματος. Παριστάνονται στην Εικόνα ακούγοντας τον ύμνο των Αγγέλων, καθώς ένας Άγγελος τους μιλά και τους εξηγεί για το γεγονός της Γεννήσεως. Συχνά ένας από τους ποιμένες παίζει με την φλογέρα του, ανακατεύοντας την ανθρώπινη μουσική τέχνη, με τον αγγελικό ύμνο. Ένας άλλος ποιμένας αρμέγει.
Από την άλλη μεριά της Εικόνας εικονίζονται οι Μάγοι, άλλοτε πεζοί και άλλοτε επάνω σε άλογα ή καμήλες, κρατώντας τα δώρα τους: χρυσό και λίβανο και σμύρνα. Τό χρυσάφι το πρόσφεραν, γιατί ο Χριστός είναι ο βασιλιάς των αιώνων, το λιβάνι το πρόσφεραν γιατί ο Χριστός είναι ο Θεός όλων, και την σμύρνα, στον Αθάνατο Χριστό που θα έμπαινε στον Τάφο για τρεις μέρες. Σημαίνουν, λοιπόν, τα δώρα αυτά τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστοῦ.
Μπροστά από τους Μάγους βαδίζει ο Αστέρας που τους οδηγεί και τους δείχνει την Φάτνη. Η ακτίνα του Αστέρα, ξεκινά από κάποιο σημείο που βρίσκεται έξω από την Εικόνα, επάνω στον ουρανό. Αυτό σημαίνει πώς το Άστρο δεν είναι μόνο ένα κοσμικό φαινόμενο, αλλά και ένας αγγελιοφόρος από τον ουρανό, που φέρνει μήνυμα στην γη ότι γεννήθηκε σ᾽ αυτήν Εκείνος, που ανήκει στον ουρανό.
Επειδή οι Μάγοι είναι αστρολόγοι, από ένα Αστέρι, μαθαίνουν για την γέννηση του Χριστού, όπως λέει και το Απολυτίκιο της γιορτής: «εν αυτοί γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες, υπό αστέρος εδιδάσκοντο...».
Στο κάτω αριστερό μέρος της Εικόνας ζωγραφίζεται ο Ιωσήφ σκεφτικός για όλα όσα συμβαίνουν, και μπροστά του, με την μορφή ενός γέροντα ή ενός τσομπάνου,που είναι ντυμένος με μια προβιά, ζωγραφίζεται ο Σατανάς, που προσπαθεί να σπείρει αμφιβολία στην ψυχή του δικαίου Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ ζωγραφίζεται στην άκρη της Εικόνας και όχι μαζί με το Παιδί και την Μητέρα Του, γιατί δέν είναι ο πατέρας, αλλά ο προστάτης του Ιησού και της Μαρίας.
Μένει ακόμη μια τρυφερή λεπτομέρεια, στην Εικόνα της Γεννήσεως. Η λεπτομέρεια του πρώτου λουτρού του Βρέφους, που ζωγραφίζεται στα δεξιά και κάτω από την Εικόνα.
Το γεγονός αυτό είναι παρμένο από την Παράδοση της Εκκλησία μας. Στα αριστερά είναι καθισμένη μια γριά, η Σαλώμη, που κρατάει στην αγκαλιά της το νεογέννητο γυμνό, και δοκιμάζει με το χέρι της το ζεστό νερό, μέσα σε μια κολυμβήθρα, ενώ μια μικρή χωρική με το τσεμπέρι, ρίχνει νερό για να κάνουν το λουτρό του Βρέφους. Η σκηνή, αν και είναι της καθημερινής ζωής, δείχνει για μια ακόμη φορά, καθαρά, ότι αυτός που γεννήθηκε, δηλαδή, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Ιησούς Χριστός, εκτός από Θεός ήταν πραγματικά και άνθρωπος και είχε και τις απαιτήσεις της ανθρώπινης φύσεως.
«Ετέχθη ημίν σήμερον Σωτήρ».
Ετέχθη: φανερώνει το τι έκανε ο Θεός Λόγος. Γεννήθηκε!
Ημίν: φανερώνει για ποιον γεννήθηκε. Για μένα, για σένα, για τον καθένα μας. Για όλη την ανθρωπότητα.
Σήμερον: φανερώνει το πότε γεννήθηκε. Σήμερα.
Σωτήρ: φανερώνει το γιατί, ποιος είναι ο σκοπός που γεννήθηκε.
• «Ίνα λύση τα έργα του διαβόλου». (Α´ Ίω. 3,8)
• «Ζητήσαι και σώσαι το απολωλός». (Λκ´.19,10)
• «Ίνα τας αμαρτίας ημών άρη». (Α´ Ίω. 3,5)
• «Αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμί εγώ. (Α´ Τιμ. 1,15)
Από εμάς εξαρτάται αν θα του ανοίξουμε την καρδιά μας και θα του την προσφέρουμε, ως φάτνη, για να γιορτάσουμε έτσι την τρίτη Γέννηση του Χριστού, την Ανθρωπολογική και την προσωπική μας Αναγέννηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου