Μέρες Αὐγούστου ποὺ εἶναι σκέφθηκα νὰ μιλήσω γιὰ εἰκονίσματα τῆς Παναγίας. Καὶ μοῦ κίνησε τὴν προσοχὴ μία εἰκόνα ποὺ δὲν βρίσκεται, πλέον, στὴν Ἑλλάδα.
Ἡ σεβάσμια εἰκόνα, ποὺ ἀποδίδεται ἀπὸ τὴν παράδοση στὸν βυζαντινὸ ζωγράφο τοῦ 9ου αἰῶνος Λάζαρο, ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὸ θεῖο Πάθος. Ἀνήκει στὸν τύπο τῆς Ὁδηγήτριας, ὅπου ἡ Θεοτόκος κρατᾶ στὸ ἀριστερό της χέρι τὸν μικρὸ γιό της.
Ὁ μικρὸς Ἰησοῦς μοιάζει μόλις νὰ ἔχει χωθεῖ στὴν ἀγκαλιὰ τῆς μητέρας του καὶ στὴ λαχτάρα του νὰ φθάσει τὸ δεξί του σανδάλι του ἔχει λυθεῖ. Ὅπως, ἔχει παρατηρήσει ἡ Anne Eriksen ὁ μικρὸς εἶναι σὰν νὰ ἔχει τρέξει στὴ μάνα του γιὰ νὰ προστατευθεῖ. Tὸ πρόσωπο τῆς Μαρίας εἶναι πανέμορφο, δίνοντας ἔμφαση στὴ νεότητα τῆς Παρθένου. Τὸ κεφάλι της γέρνει πρὸς τὸ κεφάλι τοῦ μικροῦ θεανθρώπου, τὸ βλέμμα της συναντᾶ τὸν θεατὴ καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ Πάθος τοῦ Ἰησοῦ ποὺ δηλώνεται ἀπὸ τοὺς δύο ἀρχαγγέλλους ποὺ πλαισιώνουν Θεομήτορα καὶ Ἰησοῦ. Τὸ μαφόρι τῆς Παναγίας μὲ τὸ βαθὺ γαλάζιο, σύμβολο τοῦ πένθους, σκεπάζει τὸ κατάσαρκο αἱμάτινο πουκάμισό της, χρῶμα ποὺ παραπέμπει στὴ θυσία τοῦ γιοῦ της.
Τὰ σύμβολα τοῦ Πάθους ἐπιδεικνύουν οἱ δύο Ἄγγελοι. Ὁ Μιχαὴλ κρατᾶ τὸν σπόγγο καὶ τὴ λόγχη, ἐνῶ ὁ Γαβριὴλ φέρει τὸν σταυρὸ καὶ τὰ καρφιά.
Ἡ ἐξαιρετικῆς ὄμορφιᾶς Παναγία τοῦ Πάθους ἔχει βυζαντινὴ καταγωγὴ καὶ σήμερα βρίσκεται στὴ Ρώμη. Ἡ εἰκόνα συντηρήθηκε τὸ 1990.
Ἡ εἰκόνα αὐτὴ ἡ ὁποία ἔχει διαστάσεις 54 ἑκ. ὕψος καὶ 41,50 ἑκ. πλάτος, συνδέεται μὲ τὸ μοναστήρι Παναγίας Κερᾶς, ποὺ βρίσκεται 50 χιλιόμετρα νότια τοῦ Ἡρακλείου καὶ πρέπει νὰ εἶναι φιλοτεχνημένη τὸν 13ο-14ο αἰώνα. Ἡ παράδοση λέει ὅτι βρέθηκε ἀπὸ τὸ μοναστήρι στὰ χρόνια τῆς εἰκονομαχίας στὴν Κωνσταντινούπολη, ἀλλὰ ἐκείνη ἐπέστρεψε στὴν Κρήτη. Γιὰ νὰ μὴν ξαναφύγει δέθηκε σὲ κολώνα, ἀλλὰ καὶ πάλι τὴ μετέφεραν στὴν Κωνσταντινούπολη, ἀπὸ ὅπου ἡ εἰκόνα ἐπέστρεψε μαζὶ μὲ τὴν κολώνα στὸ μοναστήρι. Ἀπὸ ἐκεῖ, τὸν 15ο αἰώνα, στὰ χρόνια τῆς Βενετοκρατίας, τὴν ἔκλεψε ἕνας ἔμπορος, μετὰ ἀπὸ ἕνα περιπετειῶδες ταξίδι ποὺ κράτησε ἕναν χρόνο τὴ μετέφερε στὴ Ρώμη καὶ τὴν κράτησε σπίτι του. Πρὶν πεθάνει ἐξομολογήθηκε σὲ ἕναν φίλο του τὴν πράξη του, καὶ τοῦ παρέδωσε τὴν εἰκόνα μὲ τὴν ἐπιθυμία νὰ τὴν τοποθετήσει σὲ ἕναν ναό.
Ὁ νέος κάτοχος τῆς εἰκόνας πέθανε ἀλλὰ δὲν κατάφερε νὰ ἐκπληρώσει τὴν τελευταία ἐπιθυμία τοῦ φίλου του γιατὶ ἡ γυναίκα του δὲν θέλησε νὰ ἀποχωριστεῖ τὸν μοναδικὸ θησαυρό. Ὡστόσο, ἡ Παναγία ἐμφανίστηκε στὸ ἑξάχρονο κορίτσι τῆς οἰκογένειας καὶ τῆς εἶπε ὅτι ὀνομάζεται «Μητέρα ἡ διαρκὴς βοήθεια» καὶ νὰ πεῖ στὴ μητέρα της καὶ τὴ γιαγιά της ὅτι πρέπει νὰ τὴ μεταφέρουν στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Ματθαίου, ποὺ βρισκόταν ἀνάμεσα στοὺς ναοὺς τῆς Σάντα Μαρία Ματζόρε καὶ τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Λατερανοῦ. Πράγματι, 27 Μαρτίου τοῦ 1499 ἡ εἰκόνα βρῆκε τὴ θέση της στὸ ναὸ τοῦ εὐαγγελιστῆ Ματθαίου. Ὁ τόπος ἀπέβη προορισμὸς γιὰ τοὺς προσκυνητὲς ποὺ ἔφθαναν στὴ Ρώμη, καὶ ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα ἦταν γιὰ 300 χρόνια ἀντικείμενο τιμῆς καὶ λατρείας ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ποὺ κατέφθαναν καὶ ἔμεινε γνωστὴ ὡς ἡ Μαντόνα τοῦ ἁγίου Ματθαίου.
Τὸ 1798 οἱ κάτοχοι τοῦ ναοῦ ἦταν ἰρλανδοὶ Αὐγουστινιανοὶ μοναχοί. Τότε, μετὰ τὴν εἰσβολὴ τῶν γαλλικῶν στρατευμάτων μετέφεραν τὴν εἰκόνα στὸ μοναστήρι τους καὶ τὴν ἔκρυψαν σὲ ἕνα σκοτεινὸ δωμάτιο. Ἐκεῖ ξεχάστηκε ἀπὸ ὅλους ἐκτὸς ἀπὸ ἕναν τυφλὸ μέλος τῆς ἀδελφότητας, τὸν Agostino Orsetti , ὁ ὁποῖος εἶχε πληροφορήσει ἕνα ἀγόρι τῆς χορωδίας, τὸν Michele Marchi. Τὸ παιδὶ αὐτὸ ἔγινε ἀργότερα μέλος μίας νέας μοναστικῆς ἀδελφότητας, ἑνὸς τάγματος ποὺ εἶχε ὡς σημεῖο ἀναφορᾶς τὴν ἀπολύτρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ εἶχε ἱδρύσει ὁ Alfonsus Liguori. Τὸ 1866 μετὰ ἀπὸ αἴτημα στὸν πάπα Πίο 9ο, ἡ εἰκόνα δωρίζεται στὸ νέο τάγμα ποὺ εἶχε ἱδρυθεῖ μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ ποντίφηκα: «Κάντε την εἰκόνα γνωστὴ σὲ ὅλο τὸν κόσμο». Ἡ εἰκόνα τοποθετήθηκε σὲ ἕνα νεογοτθικὸ κτίσμα, στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀλφόνσου, στὴν ὁδὸ Merulana, καὶ ἀπὸ τότε ἕως σήμερα βρίσκεται στὸ ἴδιο σημεῖο.
Τὸ ἐντυπωσιακὸ στοιχεῖο σὲ ὅλο τὸ θέμα εἶναι ἡ τρομερὴ φήμη ποὺ ἔχει ἀποκτήσει τὸ συγκεκριμένο εἰκόνισμα. Μόλις πρωτοεῖδα τὴν παράσταση μοῦ θύμισε κάτι καὶ μὲ μία μικρὴ ἔρευνα στὸ διαδίκτυο διαπιστώνεις εὐκολα πόσο διαδεδομένη εἶναι. Ἡ Eriksen ἀναλύει πειστικὰ πῶς τελικὰ συνδέθηκε παρελθὸν καὶ παρὸν συνδυάζοντας θρύλους, ἱστορία καὶ τόπους λατρείας σὲ μία νέα ἀφήγηση γιὰ νὰ στηριχθεῖ ἡ ἱερὴ καταγωγὴ τοῦ νέου τάγματος ποὺ τὸ ἀποτελοῦσαν ἱεροκήρυκες ποὺ σκόπευαν νὰ εὐαγγελίσουν ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα.
Ἀπὸ τότε, καὶ ἀφοῦ τὸ βυζαντινὸ εἰκόνισμα ἔγινε logo τοῦ νέου τάγματος, εἶναι ἐκπληκτικὴ ἡ παγκόσμια μαζικὴ διάδοση τῆς εἰκόνας σὲ ἀντίγραφα καὶ ἀνατυπώσεις. Πολὺ σύντομα διαδόθηκε στὴν Ἰρλανδία, ἀργότερα στὴν Πολωνία καὶ σὲ ἀνατολικὲς Ἐκκλησίες. Ἡ δὲ συγκεκριμένη Παναγία ποὺ παριστάνεται εἶναι ἡ ἐθνικὴ προστάτις τῆς Ἀϊτῆς, τὴ συναντοῦμε στὴν Ούρουγάη, σὲ πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς, στὸν Καναδᾶ, καὶ ἰδιαίτερα τιμᾶται ἀπὸ τοὺς Καθολικοὺς τῶν Φιλιππίνων.
Σήμερα, οἱ Κρητικοὶ λατρεύουν τὴν Παναγία Καρδιώτισσα στὴ μονὴ τῆς Κερᾶς κάθε 8 Σεπτεμβρίου, στὴν ἑορτὴ τῆς γέννησης τῆς Θεοτόκου. Στὴ θέση τῆς βυζαντινῆς εἰκόνας ὑπάρχει μία ἄλλη, ποὺ ζωγραφίστηκε τὸ 1735. Μέχρι τὶς μέρες μας οἱ ἁλυσίδες τῆς πρώτης εἰκόνας θεωροῦνται θαυματουργὲς καὶ διαβάζω ὄτι οἱ ἐπισκέπτες τυλίγονται μὲ αὐτὲς γιὰ εὐλογία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου