Ο διάλογος του Αγγέλου με την Παναγία

 Ας τραγουδάει για σένα, Δέσποινα, ο προπάτορας ο Δαβίδ, κινώντας (όχι λύρα με χορδές, αλλά) την λύρα του πνεύματος. Άκουσε, Κόρη, την χαρμόσυνη φωνή του Αγγέλου· σου στέλνει μήνυμα ανεκλάλητης χαράς.

Ο Άγγελος

Απευθύνομαι σε σένα με δυνατή φωνή· γύρνα προς εμένα και πρόσεξέ με, σου ανακοινώνει ο Θεός ότι θα συλλάβεις παιδί χωρίς σπορά ανδρός.

Η Θεοτόκος

Ας μου γίνει γνωστή, Άγγελε η δυνατότητα να γίνουν πράξη τα λόγια σου· πώς θα γίνει αυτό που είπες; Πες μου ξεκάθαρα, πώς μπορώ να συλλάβω ενώ είμαι κοπέλα που δεν έχει σχέση με άνδρα; Και πώς θα γίνω μητέρα του Πλάστη μου;

Ο Άγγελος

Μου φαίνεται ότι έχεις την γνώμη, ότι σου μιλάω με δόλιο τρόπο· και ειλικρινά χαίρομαι που φροντίζεις να προστατεύεις τον εαυτό σου· πάρε θάρρος Δέσποινα· όταν το θέλει ο Θεός τότε γίνονται με πολύ ευκολία και όλα όσα φαίνονται δύσκολα και παράδοξα.

Η Θεοτόκος

Τί έγινε, λοιπόν, έπαψε πλέον να αναδεικνύεται ηγέτης από τον Ιουδαϊκό λαό; Έφτασε, λοιπόν, ο καιρός που θα φανεί ο Χριστός η ελπίδα του ειδωλολατρικού κόσμου; εσύ όμως διευκρίνισε μου, πώς θα μπορέσω να Τον γεννήσω αφού είμαι παρθένος.

Ο Άγγελος

Ζητάς, Παρθένε, να μάθεις από εμένα με ποιον τρόπο θα συλλάβεις στην κοιλιά σου, αλλά ο τρόπος αυτός δεν εξηγείται· αυτό θα το κάνει το Άγιο Πνεύμα το οποίο θα σε επισκιάσει με την δημιουργική Του δύναμη.

Η Θεοτόκος

Η προγιαγιά μου, όταν πίστεψε σε όσα της είπε το φίδι, διώχτηκε από την ανέκφραστη θεϊκή απόλαυση του παραδείσου· γι' αυτό, λοιπόν, και εγώ φοβάμαι τα παράξενα λόγια σου, για να μην ξελογιαστώ όπως εκείνη.

Ο Άγγελος

Εγώ βρίσκομαι διαρκώς δίπλα στο Θεό και με έστειλε για να σου αναγγείλω τη θέληση Του· γιατί με φοβάσαι, Πανάμωμη; εγώ μάλλον έπρεπε να σε φοβάμαι· γιατί δείχνεις, Δέσποινα, σεβασμό σε μένα; εγώ έπρεπε να σου δείχνω άγιο σεβασμό.

Η Θεοτόκος

Άκουσα να λέει ο προφήτης από παλιά, ότι μια ιερή παρθένος θα γεννήσει αυτόν που ο Θεός Τον όρισε σαν Εμμανουήλ (Εμμανουήλ= ο Θεός μαζί μας). Θέλω δε πάρα πολύ να μάθω πώς η ανθρώπινη φύση, θα υπομείνει (υποστεί) την ένωσή της με την θεϊκή φύση .

Ο Άγγελος

Το ανέκφραστο μυστήριο που θα συμβεί σε σένα, Κεχαριτωμένη, το φανέρωσε σε όλο τον κόσμο η βάτος η οποία δεν καιγόταν όταν δέχθηκε την φλόγα. Διότι θα μείνεις παρθένος και μετά από τον τοκετό σου .

Η Θεοτόκος

Γαβριήλ, εσύ ο οποίος είσαι ο κήρυκας της αληθείας, παίρνοντας λαμπρότητα από το φως του Παντοκράτορος Θεού, πες μου αληθινά· πώς, μένοντας ανέγγιχτη η παρθενία μου, θα γεννήσω με σώμα τον ασώματο Λόγο του Θεού;

Ο Άγγελος

Βρίσκομαι μπροστά σου, Κυρία, με δέος σαν υπηρέτης, με φόβο σε σέβομαι, Κόρη, στην προσπάθειά σου να κατανοήσεις (αυτά που λέω). Αυτό θα γίνει χωρίς να το καταλάβει κανείς, όπως ακριβώς έρχεται και κάθεται πάνω στο σωρό του πρόβειου μαλλιού η δροσιά της καλοκαιρινής νύχτας, έτσι θα κατέβει στην κοιλιά σου ο Λόγος του Ουρανίου Πατρός, διότι έτσι το θέλησε.

Η Θεοτόκος

Δεν μπορώ να καταλάβω ακριβώς αυτά που μου λες· έγιναν πολλές φορές θαύματα, τα οποία πραγματοποιήθηκαν με τη θαυματουργή θεϊκή δύναμη, ήταν συμβολισμοί και προτυπώσεις. Όμως το να γεννήσει μια γυναίκα παρθένος, χωρίς να έχει σχέση με άνδρα, δεν ξανάγινε.

Ο Άγγελος

 Παραξενεύεσαι, Πανάμωμη· διότι είναι παράξενο το θαύμα το δικό σου· διότι είσαι η μοναδική γυναίκα, η οποία θα δεχτεί στη μήτρα της, όταν θα γίνει άνθρωπος, τον Βασιλιά όλου του κόσμου. Και κάτι ακόμα, εσένα υπονοούσαν τα αινιγματικά και προφητικά λόγια των προφητών, εσένα υπονοούσαν τα σύμβολα του νόμου.

Η Θεοτόκος

Αυτός ο οποίος δεν χωράει σ' όλο το σύμπαν, Αυτός τον οποίο δεν μπορεί να ιδεί κανένας, Αυτός, πώς θα μπορέσει να κατοικήσει σε μια μήτρα (γυναίκας) την οποία Αυτός έπλασε; Πώς εγώ θα συλλάβω το Θεό στη μήτρα μου; τον λόγο που είναι συνάναρχος με τον Πατέρα και με το Άγιο Πνεύμα;

Ο Άγγελος

Επέλεξε εσένα, την καλλονή ανάμεσα στις απογόνους του Ιακώβ, για να σε κάνει λογική κατοικία Του, και υποσχέθηκε στον προπάτορά σου Δαβίδ, ότι θα βάλει στο θρόνο της Βασιλείας του να καθίσει από τον καρπό που προέρχεται από την κοιλιά.

Η Θεοτόκος

Νιώθω ότι μέσα μου είμαι πλήρης από θεϊκή ευφροσύνη, Γαβριήλ, από τη στιγμή που δέχτηκα στ' αυτιά μου τα λόγια της φωνής σου· διότι φανερώνεις τη χαρά και αναγγέλλεις την ατελείωτη αγαλλίαση.

Ο Άγγελος

Σε σένα δόθηκε η ένθεη χαρά, Μητέρα του Θεού· σε σένα, Θεόνυμφε, όλη η κτίση αναφωνεί το Χαίρε· διότι εσύ, Αγνή, προορίστηκες να γίνεις μητέρα του Υιού του Θεού .

Η Θεοτόκος

Με μένα καταργείται τώρα η καταδίκη της Εύας· ας αποδοθεί σήμερα με μένα η οφειλή. Με μένα ας επιστραφεί στο ακέραιο το παλαιό χρέος .

Ο Άγγελος

Υποσχόταν, Αγνή, ο Θεός στον προπάτορα Αβραάμ, ότι από το σπέρμα του θα ευλογηθούν όλα τα έθνη· αυτή η υπόσχεση πραγματοποιείται σήμερα με σένα .

Η Θεοτόκος

Λέγοντας ότι άυλο φως θα ενωθεί με την ύλη του σώματος, εξαιτίας της πολλής ευσπλαχνίας (του Θεού), (κι αυτή είναι πράγματι μια) όμορφη χαρμόσυνη είδηση, (αυτό είναι όντως) θεϊκό κήρυγμά, (λέγοντας λοιπόν αυτά είναι) τώρα (σαν να) μου φωνάζεις δυνατά· ευλογημένος είναι, Πάναγνε, ο καρπός που έχεις στην κοιλιά σου.

Ο Άγγελος

 Χαίρε Δέσποινα, Παρθένε, Χαίρε εσύ που είσαι η αγνότερη απ' όλες τις γυναίκες, Χαίρε εσύ που είσαι το δοχείο το οποίο δέχτηκε το Θεό· Χαίρε εσύ που είσαι το λυχνάρι του φωτός· εσύ που είσαι η εεπιστροφή του Αδάμ στον παράδεισο, (εσύ που είσαι) η λύτρωση της Εύας· (εσύ που είσαι) το όρος το Άγιο το οποίο είδε ο προφήτης, το σπουδαιότατο αγίασμα και ο νυμφώνας της αθανασίας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ο κανόνας, τον οποίο παραθέσαμε σε ελεύθερη απόδοση, είναι ποίημα του αγίου μοναχού Ιωάννου του Δαμασκηνού, ο οποίος έζησε στη μονή του αγίου Σάββα κοντά στα Ιεροσόλυμα.

Στο τμήμα το οποίο παραθέσαμε είναι οι ωδές Α, Γ, Δ, Ε,  ΣΤ και Ζ.

Τις άλλες δύο ωδές Η και Θ θα τις παρουσιάσουμε άλλη φορά.

Οι ωδές τις οποίες μεταφράσαμε μέχρι τώρα είναι, όπως βλέπετε, σε διαλογική μορφή μεταξύ του Αγγέλου και της Θεοτόκου. Το θέμα φυσικά είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.

Στο πρωτότυπο κείμενο έχουν πολύ περισσότερη ομορφιά και χάρη. Η μετάφραση δεν είναι ποτέ δυνατόν να φτάσει την ομορφιά του πρωτότυπου κειμένου. Εκεί μάλιστα υπάρχει και μια ιδιαιτερότητα. Τα τροπάρια έχουν ακροστιχίδα, είναι κατά αλφαβήτων όπως λέμε. Δηλαδή το πρώτο γράμμα του κάθε τροπαρίου αρχίζει ακολουθώντας τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου.

Αυτό κάνει την συγγραφή τους ακόμα πιο δύσκολη, και μόνο ένας γίγαντας της εκκλησιαστικής γραμματείας όπως ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός θα μπορούσε να κάνει αυτή την θαυμάσια ποιητική σύνθεση. Διότι εξανάγκασε τον εαυτό του να γράψει το καθένα τροπάριο αρχίζοντας με λέξεις που θα περιέχουν στην αρχή τους κατά σειράν τα γράμματα του αλφαβήτου. Αυτό φυσικά δεν μπορούσαμε να το ακολουθήσουμε κατά τη μετάφραση.

Ο κανόνας αυτός ψάλλεται κάθε χρόνο στην ακολουθία του όρθρου της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου την 25η Μαρτίου.

Τα τροπάρια των δύο επόμενων ωδών έχουν και εκείνα διαφορετική ακροστιχίδα για την οποία θα μιλήσουμε άλλη φορά.
Νεοελληνική απόδοση α.ι.δ.